Karrantzako zuhaitzak ikasten: Haritz amerikarra (2)

Izen zientifikoa (latinez): Quercus rubra

Euskaraz: Haritz amerikarra (haritz gorria, amerikar haritza, ipar haritza)

Gazteleraz: Roble americano (roble rojo)

Ingelesez: American Oak (Northern Red Oak, Champion Oak)

Familia: Fagazeoak

       La Moradilla basoko haritz amerikarra     

   BEREIZKUNTZA ETA EZAUGARRIAK:   

*  Bere hostoek lobulu sakonak dituzte, punta-estuak; udazkenean kolore gorria hartzen dute (haritz gorria) eta haritz arruntarenak  baino askoz handiagoak izaten dira (12 - 22 cm. bitartekoak).

*  Zuhaitz honek azal leun eta argia du, pagoaren antzekoa; zuhaitz liraina eta garaia da (25 - 50 m-ko altuera), eta enborra lodia, apurkorra, hezea eta zuzena du.

*  Loreak txikiak eta gorriskak dira.

* Fruitua (ezkurra) udaberrian ateratzen da.  Zuhaitz honen ezkurrak zanpatuak dira eta kandugabeak. Ezkurra oboidea da eta 2 - 2,5 zentimetro bitarteko luzera du. Europako bere ahaidearen antzekoa izan arren garaiagoa da, oso handi eta dotorea.

     Haritz amerikarraren hosto dotoreak     

   ERABILERA:   

*  Bere hazkunde nabarmenagatik egur ekoizpenerako erabiltzen da. 

*  Zura haritz arruntarena baino kalitate txikiagoa da; batez ere, ardoa eta beste pattar batzuk (brandya) zahartzeko upelak egiteko erabiltzen da. 

*  Haritz amerikarren egurra, nahiz eta haritzarenak bezain onak ez izan, erdi mailako produktuak parketean erabiltzen dira eta onenak arotzgintzan.

     Karrantzako La Moradilla baso miresgarria     

   HABITATA eta HEDAPENA:   

* Jatorriz Ipar Amerikakoa da.

* Itsasoaren mailatik 600 metrora bitarteko guneetan koka daitezke lurzoru sakon, emankor eta hezeetan, baina ez putzutsuetan eta ahal izanez gero laiotz edo izotz berantiarreko arriskua duten guneetatik kanpo.

* Europan XVIII. mende hasieran sartu zuten eta haritz arrunta eta pagoaren lurretan landatu da (herri atlantikoetan).

* Bizkaian gehienbat zona altuetan landatu da, adibidez Urkiolan eta Otxandion. Karrantzan La Escrita azpian dagoen basoan, La Moradilla izenekoa, ikusgarri azaltzen da udazkenean; bertan erraz bereizten dira, euren hostotzak hartzen duen urre kolorearen eraginez.

     Eleder, Anartz eta Aner, haritz amerikarren hostotzan La Moradilla basoan 2011n     

   ERAGINA GIZARTEAN:   

* Zuhaitz honek ultzera, gastritisa eta hemorroideak sendotzen ditu.

   BASO-BERRITZEA eta TRATAMENDUA   

. Garbiketak lehenengo 4 urteetan.

• Formazio-mozketak, 3 edo 4. urtetik aurrera eta ondorengo urteetan 5 metroko enbor zuzena lortu arte.

• 9 eta 12. urteetan, sastraka-kentzea.

• 12. urtean, inausketa bajua.

• 20. urtean, hektareako 200 oin onenetan inausketa altua.

     Pando auzotik hurbil dagoen haritz amerikarra