Bertsolaritza (VI) Euskal Herriko Bertsolari Txapelketak

EUSKAL  HERRIKO  BERTSOLARITZA  TXAPELKETA  GUZTIEN  OINARRIZKO  DATUAK

 

Urtea	Tokia	Antolatzailea	Bertsolariak	Txapelduna	Txapeldunordea
1935 Urtarrilak 20	Donostiako Poxpolin Antzokia	Euskaltzaleak eta Eusko Gaztedi Elkartea	20	Basarri	Matxin Irabola
1936 Urtarrilak 19	Donostiako Victoria Eugenia Antzokia		30	Txirrita	Uztapide
1960 Abenduak 16		Euskaltzaindia	56	Basarri	Uztapide
1962 Abenduak 30	Donostiako Astoria Atzokia		84	Uztapide	Basarri
1965 Urtarrilak 1	Donostiako Anoeta Frontoia		113	Uztapide	Lazkao Txiki
1967 Ekainak 11			83	Uztapide	Xalbador
1980 Urtarrilak 6	Donostiako Balda Frontoian		16	Xabier Amuriza	Jon Enbeita
1982 Abenduak 20			67	Xabier Amuriza	Sebastian Lizaso
1986 Martxoak 23	Donostiako Anoeta Belodromoan	Bertsozale Elkartea	91	Sebastian Lizaso	Jon Lopategi
1989 Abenduak 17			109	Jon Lopategi	Sebastian Lizaso
1993 Abenduak 19			101	Andoni Egaña	Xabier Euzkitze
1997 Abenduak 14			114	Andoni Egaña	Sebastian Lizaso
2001 Abenduak 16			173	Andoni Egaña	Maialen Lujanbio
2005 Abenduak 18	BECen		36	Andoni Egaña	Unai Iturriaga
2009 Abenduak 13			44	Maialen Lujanbio	Amets Arallus
2013 Abenduak 15			44	Amets Arzalluz	Maialen Lujanbio
2017 Abenduak 17			43	Maialen Lujanbio	Aitor Mendiluze

Beraz, orain arte 17 Txapelketa Nagusi ospatu dira ia ia mende oso batean (lehenengotik 85 urte igaro dira). Hurrengoa 2021. urtean izan behar zen, baina COVID-19aren pandemia dela eta,  atzeratu  egin da. Hala ere, normaltasunez, 1935eko txapelketaren mendeurrenarako 21 txapelketa izango zitekeen.

 Halaber, izandako 17 txapelketa hauetan bederatzi bertsolari bakarrik txapela jantzi dute. Hortaz, Txapelketa Nagusien txapela zail eta nekez lortzen den altxorra dela esan dezakegu. Izugarrizko ohorea ere bai!

TXAPELKETAK HAMARKADAZ HAMARKADA

 

XX. MENDEA							XXI. MENDEA
30koan	40koan	50koan	60koan	70koan	80koan	90koan	1goan	2.ean
2	0	0	4	0	4	2	3	2
1935 1936	-----	-----	1960 1962 1965 1967	-----	1980 1982 1986 1989	1993 1997	2001 2005 2009	2013 2017

XX. mendean zehar, gudak eta frankismoaren ondorioz, bakarrik hamabi Txapelketa Nagusi ospatu ziren; lehenengo biak (1935 eta 1936koak) Espainiako Guda Zibilaren hastear zegoenean. Geroztik, 24 urte luzetan, ezinezkoa izan zen. 60ko hamarkadan, Euskaltzaindiaren eskuz, txapelketak birpiztu ziren eta aipaturiko hamarkada honetan beste lau txapelketan ospatu ziren.

Euskaltzaindia eta bertsolarien arteko desadostasunaren ondorioz, hurrengoak 1980 eta 1982 urteetan ospatu ziren, Euskaltzaindiak antolatu zituen azkenak, hain zuzen ere.

1986. urtetik geroztik Bertsozale Elkartea izan da antolaketa lanak  bete  dituena eta

1989. urtetik eta gero, beti lau urtean behin ospatu dira Txapelketa Nagusiak.

Izan diren 17 finalen urteak

				1935	1936	1937	1938	1939	1940
1941	1942	1943	1944	1945	1946	1947	1948	1949	1950
1951	1952	1953	1954	1955	1956	1957	1958	1959	1960
1961	1962	1963	1964	1965	1966	1967	1968	1969	1970
1971	1972	1973	1974	1975	1976	1977	1978	1979	1980
1981	1982	1983	1984	1985	1986	1987	1988	1989	1990
1991	1992	1993	1994	1995	1996	1997	1998	1999	2000
2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010
2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020

Andoni Egaña

EUSKAL  HERRIKO  BERTSOLARITZA TXAPELKETAK  ETA  TXAPELDUNAK

Urtea	Txapelduna
1935	Inazio Eizmendi Manterola “Basarri”
1936	José Manuel Lujanbio Retegi “Txirrita”
1960	Inazio Eizmendi Manterola “Basarri”
1962	Manuel Olaizola Urbieta “Uztapide”
1965	Manuel Olaizola Urbieta “Uztapide”
1967	Manuel Olaizola Urbieta “Uztapide”
1980	Xabier Amuriza Sarrionandia
1982	Xabier Amuriza Sarrionandia
1986	Sebastian Lizaso Iraola
1989	Jon Lopategi Lauzirika
1993	Andoni Egaña Makazaga
1997	Andoni Egaña Makazaga
2001	Andoni Egaña Makazaga
2005	Andoni Egaña Makazaga
2009	Maialen Lujanbio Zugasti
2013	Amets Arzallus Antia
2017	Maialen Lujanbio Zugasti

Txirrita

TXAPELA GEHIEN DITUZTEN BERTSOLARIAK

 

Bertsolari	Txapelas	Urteak
Andoni Egaña	4	1993, 1997, 2001, 2005
Manuel Olaizola “Uztapide”	3	1962, 1965, 1967
Inazio Eizmendi “Basarri”	2	1935, 1960
Xabier Amuriza	2	1980, 1982
Maialen Lujanbio	2	2009, 2017
José Manuel Lujanbio “Txirrita”	1	1936
Sebastian Lizaso	1	1986
Jon Lopategi	1	1989
Amets Arzallus	1	2013

 

Andoni Egaña txapela gehien jantzi dituen bertsolaria da. Egaña lau aldiz izan da txapelduna, lauak jarraian irabaziz, 1993. urtetik aurrera, eta Maialen Lujanbiok 2009koa jantzi arte, bera izan  zen  EH-ko bertsolari txapelduna (16 urtetan).

 

FINALETAN  PARTE-HARTZE  GEHIEN

DITUEN  BERTSOLARIAK (2 baino gehiago)

Bertsolari	Parte- hartzeak	Urteak
Andoni Egaña	7	1986, 1989, 1993, 1997, 2001, 2005, 2009
Jon Lopategi	6	1962, 1965, 1967, 1982, 1986, 1989
Unai Iturriaga	6	1993, 1997, 2001, 2005, 2009, 2013
Maialen Lujanbio	6	1997, 2001, 2005, 2009, 2013, 2017
Manuel Olaizola "Uztapide"	5	1936, 1960, 1962, 1965, 1967
Jon Enbeita	5	1980, 1982, 1986, 1989, 1993
Sebastian Lizaso	5	1982, 1986, 1989, 1993, 1997
Aitor Mendiluze	5	2001, 2005, 2009, 2013, 2017
Sustrai Colina	5	2001, 2005, 2009, 2013, 2017
Fernando Aire "Xalbador"	4	1960, 1962, 1965, 1967
Mattin Treku "Mattin"	4	1960, 1962, 1965, 1967
Jon Azpillaga	4	1960, 1962, 1980, 1982
Jon Maia	4	1997, 2001, 2005, 2009
Igor Elortza	4	2001, 2005, 2013, 2017
Amets Arzallus	4	2005, 2009, 2013, 2017
“Basarri” Ignacio Eizmendi	3	1935, 1960, 1962
Xabier Amuriza	3	1980, 1982, 1986
Aitor Sarriegi	3	2009, 2013, 2017

 

·                  “letra lodiz” bera txapelduna izan  zenean.

Inoiz txapela jantzi ez arren, badaude final batzuetan izan diren bertsolariak; besteak beste, Unai Iturriaga (6 finaletan), Jon Enbeita, Aitor Mendiluze eta Sustrai Colina (5 finaletan) eta “Xalbador”, “Mattin”, Jon Azpilaga, Jon Maia eta Igor Elortza (4 finaletan).

FINALAK  NON  OSPATU  DIREN  

Tokiak	Final kopurua	Urteak
Donostiako Anoeta Belodromoa	5	1986, 1989, 1993, 1997, 2001
Bilbao Exhibition Centre (Barakaldo)	4	2005, 2009, 2013, 2017
Frontón de Anoeta (San Sebastián	3	1962, 1965, 1967
Teatro Victoria Eugenia (San Sebastián)	2	1936, 1960
Frontón Karmelo Balda	2	1980, 1982
Teatro Poxpolín (San Sebastián)	1	1935

17 finaletatik, lehenengo 12ak Donostian izan dira, bost eszenatoki ezberdinetan, eta  azkenengo lauak, aldiz, Bizkaian ospatu  dira, BECen, hain zuzen ere.

Gipuzkoako hiriburuan ospatu  direnen artean, bost Anoeta Belodromoan izan  dira,  eta beste hiru Anoeta Pilotalekuan. Besteak, Karmelo Balda Pilotalekuan  eta Victoria Eugenia Antzokian binaka, eta  banaka Poxpolin eta Astoria Antzokietan.

EH-ko Bertsolari Txapelketa Antolatzaileak

Antolatzailea	Zenbat	Noiz	Non
Euskaltzaleak eta Eusko Gaztedi Elkartea	2	1935 1936	Donostiako Poxpolin Antzokia Donostiako  Victoria Eugenia Antzokia
Euskaltzaindia	6	1960 1962 1965 1967 1980 1982	Donostiako Victoria Eugenia Antzokia Donostiako Astoria Antzokia Donostiako Anoeta Pilotalekua “               “             “ Donostiako Karmelo Balda  Frontoia “                “               “                “
Bertsozale Elkartea	9	1986 1989 1993 1997 2001 2005 2009 2013 2017	Donostiako Anoeta Belodromoa “             “            “ “             “             “ “             “             “ “             “             “ BEC “ “ “

                          Xabier Amuriza                                             Sebastian Lizaso

Amets Arzallus